Wist je dat … menselijke hormonen en waterzuiveringsinstallaties
Wetenschappers hebben vastgesteld dat vissen die in de buurt leven van een lozingsplaats voor afvalwater, vervrouwelijken. Deze ‘vervrouwelijking’ wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van natuurlijke oestrogenen die vrouwen uitscheiden.

Door mens en dier geproduceerde hormonen worden immers grotendeels uitgescheiden via de faeces en de urine. Bij zwangere vrouwen kan deze natuurlijke oestrogeenuitscheiding zelfs oplopen tot 3000 mg per dag of 600 keer de dosis uitgescheiden door normale vruchtbare vrouwen. Daarnaast vinden ook synthetische hormonen (uit de anticonceptiepil) de weg naar de riolen.

Bovendien blijkt uit recente studies dat het farmaceutische hormoon ethinyloestradiol een geringere biologische afbreekbaarheid heeft in vergelijking met het natuurlijke hormoon oestradiol. Sommige farmacologen beweren zelfs dat er steeds een 20% in het milieu aanwezig blijft.

Waterzuiveringsinstallaties.
© Vlaamse Milieumaatschappij (VMM)

Wist je dat … Indianen en anticonceptie
De vrouwen van de Cherokee stam in Noord-Amerika weten al sinds eeuwen dat het gebruik van bepaalde planten een invloed heeft op de voortplanting. Zo kauwen ze op de bladeren van de ‘spotted cowbane’ (Cicuta maculata - een kervelsoort) als natuurlijk voorbehoedsmiddel. Daarnaast gebruiken ze dezelfde plant ook voor de bescherming van maïszaad tegen insecten door deze in een infusie van ‘spotted cowbane’ onder te dompelen.

De 'spotted cowbane'.
© http://www.ces.ncsu.edu/depts/hort/consumer/poison/Cicutma.htm

Wist je dat … deadly jeans
Naast de veronderstelling dat milieufactoren bepalend zijn voor de afname aan spermakwaliteit bij de mens, kan ook het dragen van spannende onderbroeken en jeans nadelig zijn. De reden hiervoor is dat de teelballen onvoldoende kunnen afkoelen.

http://media.venda.com/cloggs/ebiz/cloggs/invt/152/levis_049Dark-Used_7227_l.jpg

Ook het gebruik van drugs, alcohol en sigaretten blijkt een negatieve invloed uit te oefenen op de mannelijke vruchtbaarheid.

Wist je dat … ftalaten in fopspenen
Ftalaten zijn weekmakers voor zacht PVC. Ze worden echter ook in een verscheidenheid van andere producten gebruikt, zoals bijvoorbeeld parfums en fopspenen.
Hoewel men slechts kleine hoeveelheden ftalaten aanwendt in fopspenen, blijken die toch in het speeksel van de sabbelende kinderen terecht te komen, met mogelijke neurologische en immunologische schade tot gevolg.

In vitro experimenten toonden ondertussen aan dat ftalaten inderdaad een endocrien verstorend effect hebben. Ze vertonen een zwak maar duidelijk positief oestrogeen effect. Ondertussen heeft de Europese Commissie beslist om alle nieuwe zachte speelgoed te bannen van de Europese markt.

Wist je dat … TBT
Mariene dieren en planten gaan zich vaak vasthechten op de romp van schepen. Ze zien deze romp namelijk als een geschikte plaats om te wonen of als een taxi om op verre plaatsen te raken. Schippers vinden deze ‘verstekelingen’ echter minder leuk… Al deze extra passagiers zorgen er namelijk voor dat het schip meer brandstof moet verbruiken om vooruit te komen. Daarom wordt ‘anti-fouling’ verf gebruikt bij het schilderen van het schip. Deze verf zorgt ervoor dat al de ongewenste gasten van de romp wegblijven. Maar uit deze verf lekt er continu TBT in het omringende water. Bij een grote olietanker van 200-300 meter kan uit de scheepswerf al een hoeveelheid van enkele kilo’s TBT per dag afgegeven worden.

Wist je dat … TBT en zijn toepassingen
Aangroeiwerende verven worden op de romp van schepen aangebracht om algengroei tegen te gaan. Ze kunnen tot 20% TBT bevatten. Naast de belangrijkste toepassing van TBT als biocide in aangroeiwerende verven voor boten, schepen, visnetten, krabkooien, neopreenrubber, zijn er nog tal van andere toepassingen van deze organotinverbinding. TBT werd (en wordt soms nog steeds) gebruikt in tal van toepassingen waar men geen aangroei wil hebben. Daarnaast wordt het ook gebruikt als germicide (een kiemdodende stof) voor peren en uien; als insecticide voor koelsystemen, koeltorens van energiecentrales, hout, papier, textiel, leder en glas; als biocide voor mollusken; als rattenverdelger; als catalysator voor vuurvrij polyester, hardmakers, antioxidanten en anti-corrosie stoffen; en zelfs voor medische doeleinden. Onderzoekers vonden de stof reeds terug in T-shirts, katoenen tenten en zelfs luiers.

Wist je dat … heeft TBT ook voordelen?
Het gebruik van TBT doet vooral ecologische vragen rijzen. Toch biedt het gebruik ervan ook een aantal ecologische voordelen.

Zonder een aangroeiwerende verf kan een schip te maken krijgen met een snelheidsreductie van 5% en een verhoogd brandstofgebruik van 40% als gevolg, en dat allemaal door de aangroei van organismen.

Dit alles zorgt dan weer voor een stijging van de uitstoot van het broeikasgas CO2 en van gassen die bijdragen tot zure regen. Tevens moeten de schepen vaker geschilderd worden waardoor grotere hoeveelheden vluchtige organische stoffen in het milieu terechtkomen.

Een bijkomend ecologisch motief is dat sommige schepen verschillende mariene biotopen aandoen, waardoor vreemde dieren en planten de wereld rond kunnen reizen. Dit kan zorgen voor grote ecologische en economische schade.

De kamkwal Mnemiopsis leidyi bijvoorbeeld kwam in de jaren '80 via de scheepvaart in de Zwarte Zee terecht. Nu maakt de kamkwal 95% uit van de totale biomassa in de Zwarte Zee. Deze kwallen voeden zich met viseieren waardoor de visserij in de Zwarte Zee enorme economische schade heeft opgelopen.

Een kamkwal. © http://livingthings.narod.ru/Clt/Ani/Cte/ctep01.htm

Wist je dat … een hormonenschandaal
Zwangere vrouwen kregen in de jaren 1938 – 1971 het synthetische oestrogeen DES (diethylstilbestrol) toegediend om een spontane abortus en andere complicaties, die kunnen optreden tijdens de zwangerschap, te voorkomen.

Naar schatting 5 tot 10 miljoen vrouwen werden op die manier blootgesteld aan DES. Het toedienen gebeurde gedurende de eerste 5 maanden van de zwangerschap en bracht de ontwikkeling van het voortplantingssysteem danig in de war.

Zo resulteerde de medicatie zeer frequent in een zeldzame vorm van vaginale kanker tijdens de puberjaren van de dochters. Bij de mannelijke nakomelingen werden structurele afwijkingen van de voortplantingsorganen zoals cysten op de bijbal, verminderde spermakwaliteit en hoeveelheid en hypospadie vastgesteld. Hypospadie is een afwijking waarbij het uiteinde van de urinebuis zich niet aan het uiteinde van de penis bevindt maar op een andere plaats.

Hoewel DES nog steeds wordt voorgeschreven voor een aantal medische problemen is het gebruik ervan tijdens de zwangerschap volledig gestopt.